سوال: آیا بهاییان هم وحدت وجودی هستند؟ آیا بهایی هم مسلمانه؟

وحدت عالم انسانی

پاسخ از جناب دکتر پرویز روحانی
دوست عزیز براستی دو پرسش را همراه آورده است. در پاسخ بایستی بکوتاهی به هر یک بپردازیم.
الف- آیا بهاییان هم وحدت وجودی هستند؟
نخست بدانیم که "وحدت وجود" اندیشه و نظریست که در دوران دراز در خاور و باختر، بسیاری اندیشمندان، فلاسفه و عارفان را پسند آمده، مدار بررسیها و نتیجه گیریهای آنان بر آن بوده و هست. 
در این برداشت گمان بر اینست که خداوندِ آفریننده با آفرینش از یک جنس و جوهر میباشند. و در حقیقت جمع آفریده ها، خـدای خالق را میسازد و یا به گفتار دیگر خداوند در خلقت تجزیه شده و حضرتش جمع آفرینش است. این باور و گمان از نظر ادیان و امر بهائی مردود است. جوهر آفریننده و آمر راستین هرگز شناخته نمیشود و از هر گونه صفات و محدودیتهای آفرینش مادی و یا روحانی مقدّس است. در عرفان بهائی وجود در سه عالم یا قلمرو، هستی میابد:

1. هستیِ حقّ یا هستیِ واجب و مطلق
2. فیضِ مطلق یا تجسّمِ ارادهء خداوندی در مظاهر مقدسهء او یعنی پیامبران
3. جهان آفرینش

---

برای توضیح هر کدام میتوان عنوان نمود که:

1. عالم حق مقدّس و مبرّا از هر صفت و جدا از همهء آفریده هاست. وجودی مطلق است. علم مطلق، محبّت مطلق، قدرت مطلق و مطلق همه کمالات. عالمی است ناشناختنی که راهی بر آن و در آن نیست.
2. عالم ارادهء نخستین یا مشیّتِ اولیّه که آفریدهء نخست است و منشأ همه آفرینش ها. این آفریده در پیامبران منعکس میشود یا تجلّی میکند و خلق نوین مینماید. عالم مادی را و جهان روح را حیات جدید میبخشد و ارادهء خداوندی را در جهانِ هستی، بدست انسانها اجرا میکند.
3. عالم آفرینش که دو بخش مادّی و روحانی دارد و هردو بخش در بندگی صرف بوده و کمالشان در این بندگی است. از اینجاست که حضرت عبدالبهـاء خود را سرحلقهء بندگان میدانند و مینامند.  

نکتهء بسیار مهم اینکه خداوند و خلق را باید مانند سخنران و سخن یا هنرمند و هنر بدانیم. هرگز سخن از جنس و جوهرِ سخندان و سخنران  نیست. و هرگز هنر مثل و جنس هنرمند نخواهد بود. نهایت اینست که سخن از کمالات سخندان حکایت میکند و هنر به مهارت و بلندای همت و استعداد هنرمند گواهی میدهد.
نتیجه اینکه بهائیان وحدت وجودی نیستند. بهائیان سه وحدت را باور دارند و در تحقّق این سه وحدت میکوشند. زیرا تحقّق این سه در جهان انسان، انعکاس ارادهء خداوندی در این عصر است. در اینجا اشاره ای کوتاه باین "سه وحدت" ضروری است: (،وحدت ادیان و وحدت نوع بشر)

1. وحدت خداوند: باور راستین به وحدت خداوند یکتا و بی همتا
2. وحدت ادیان: باور راستین به وحدت ادیان و هدفِ ظهور پیامبران
3. وحدت نوع بشر: باور راستین به وحدت نوع انسان و تساوی همه انسانها در همه حقوق انسانی مانند: آزادی، عزّت، کرامتهای انسانی و حقّ زیست در جهانی پر از عشق و عدل و بهائیان در راه تحقّق چنین جهانی میکوشند و این جهد و کوشش و تلاش و جوشش تنها با فداکاری و بذل مال و جان است.

ب – آیا بهائی هم مسلمانه؟
در پاسخ به این پرسش باید بدانیم که حضرت بهـاءاللّه. شارع دیانت بهائی دین را یک حقیقت مستمر و متکامل میدانند. ایشان میفرمایند که امر بهائی تجدید و تأسیسِ دین خداوندی است که از نخستین روز آفرینش تا واپسین روز بوده و هست. دین ظهور ارادهء خداوندی است به اندازه و مقدار استعداد انسانهای زمان و شرایط دوران. همانطور که یک کودک در دوره های گوناگون رشد و بلوغ آثار و نیروها و استعدادهای بیشتر و گسترده تر نمایان میسازد و آمادگی برای فراگیریهای بیشتر میابد، جهان انسان هم پیوسته در راه بلوغ میرود و قابلیّتهای بیشتر میابد. و بنابرین دین که روش شناخت حقیقت و درک روحانیت و بلوغ معنوی است در دورانهای بعدی با نور و ظهور شدیدتر، برای شکوفاشدن حیات انسانی چه فردی و چه جمعی، توسّط پیامبر جدید تشریع میشود. بنابراین یک فرد بهائی، بهائی است و همهء ادیان دیگر را مراحل پیشین ظهور ارادهء خداوندی در جهان انسانی میشناسد. همه پیامبران و برگزیدگان انسانی را ارج میگذارد و محترم میدارد. بهائی هیچ یک از ادیان را نفی نمیکند. او بهائی است. به باور او خـدا یکیست. پیامبران همگی از سوی او برگزیده شده و یک مأموریّت داشته اند و انسانها همه بندگان خـدای واحدند.
  بندهء فانی، پرویز روحانی