محمد علی روحانی

محمد علی روحانی

عشق وطن و همشهریها و احباء نمیگذارد مطالبی راجع به خوبی های آنها ننویسم. بر خود واجب میدانم راجع به خانواده و اولادهای اقای محمدعلی روحانی بزرگ مرد جاسب بنویسم. آقای علی محمد رفرف آن دریای علم و معرفت را نه بنده حقیر بلکه عالم میشناسد که چه ستاره درخشانی بود و چه معلومات و چه محفوظاتی داشت. آقای قدرت الله روحانی آن مرد سبزه و با نمک و خوش صحبت که شرح هایش را از دائی ام شنیدم چون هم سال بودند. سید یحیی هاشمی دائی بنده بود و از بچگی پدرم رعیت آقای روحانی بود. آقای روحانی همسری داشت که در جاسب می آمد چهره نورانی و کلامی نافذ داشت. به یاد دارم راجع به تربیت درست بچه با خانمها صحبت میکرد. میگفت همسرم قدرت الله کار می کند و پول می آورد و بنده در خانه داری و بچه داری و تعلیم و تربیت بچه ها می کوشم. خانمش میگفت روحانی ها قدری عصبانی مزاج هستند ولی قلبی بسیار پاک و مهربان دارند و خانواده دوست هستند. خانمهای جاسب را به خوب تربیت کردن بچه ها دعوت میکرد و اینکه اگر از صبح که بیدار میشوید دعا و مناجات بخوانید، بچه ها یاد میگیرند و باید آنها را به حفظ ایمان دعوت کرد.

---

 به یاد دارم زمانی 12 ساله بودم، آقای منوچهر روحانی که مانند پدر جوانی برومند و زیبا و خوش تیپ بود و به همراه آقای جهانگیر حق شناس به جاسب آمده بودند تا در زمین تلخ زاریه که برای عمو عبدالحسین آنها بود، قدری گردو بچیند اما گردوها خوب نرسیده بود و داخل پوست  بودند و ظرفی نبود که ببرند. من با اینکه بچه بودم کت خود را درآوردم پهن کردم و مقداری گردو داخل کت که مانند کیسه ای شده بود، ریختم و به منزلشان رفتیم. خانم کوچک با مهربانی دستی بسرم کشید، گفت اسمت چیست؟ گفتم مصطفی قدری شکلات به بنده داد. با خوشحالی رفتم به مادرم گفتم. مادرم گفت این عروس روحانی فرشته است روح این خانم شاد. وقتی به طهران آمدیم، دیدیم منزل ایشان خیابان شاه سابق که الان خیابان جمهوری شده است، به منزل ایشان رفتیم. بسیار مهربان و بسیار خوب بودند و آقای روحانی هم مهربان و فامیل پرست بودند و اولادهای خوبی چه در ایران و چه در خارج تحویل جامعه دادند. مَثلی جاسبی ها دارند و میگویند اگر زمینی مرغوب باشد و بذر آن سالم باشد، بهترین حاصل یا محصول بدست می آید. از یک چنین مرد نازنینی و خانمی چنین اولاد و احفادی به عمل آمده است که افتخار جاسب هستند. آنها شاید آشنایی با جاسب ندارند، جاسب و خدمات اجداد در آنها ارثی است ولی خلق جاسب میدانند. آقای رفرف و آقای قدرت الله روحانی دو برادر متحد در سال شاید 1336 یا 37 بود که هفده جریب یعنی 17 هزار متر بهترین زمین مرغوب مشجّر به انواع درختهای گردو و بادام از فروغی های نراقی را خریدند. به خاطر تقویت احبای جاسب که سرافراز باشند. هرگز آقای قدرت الله روحانی به رعیت های خود نگفت چقدر و چه مقدار به ما بدهید. الان هم در جاسب ذکر خیر این برادران است. بیاد دارم فولکس واگن خود را به جاسب آورده بود و جادّه ای تا پشت خانه اش درست کرد، در زمانیکه نه لودر بود و نه وسیله ای وجود داشت. مرد بسیار فعالی بود و داستانهای جوانی خود که چقدر قوی بود و موفّقیت هایش  را برای ما جوانها تعریف میکردند و اتّحادی که بین مهاجری ها و روحانی ها و فروغی ها بوده است. یک عده ای در آن زمان میگفتند روحانی ها زمین طهران را فروخته اند و اینجا زمین در دهات خریده اند. همین آقایان فرمودند آینده نشان خواهد داد که کار بدی نکردیم. الحمدالله خدا را شاکریم که در طهران خانه و زندگی خوبی داریم. مگر از جاسب چه چیز به طهران بردیم، خدا به ما همه چیز را داده است.
به یاد داریم جلساتی راجع به احبای جاسب در باغ تِژه سالی یکبار برقرار میشد. این برادران همه کراوات زده کت و شلوارهای راه راه در یک ردیف می نشستند. اصلاً تکبّر و غرور نداشتند. خانم ایشان که صعود کردند، منزل دیگری خریدند. همیشه احباء در آن منزل جلسات و کارهای خیر انجام میدادند. دختران او در ایران نمونه بارز شخصیت آن زن و مرد هستند. باهره خانم که دکتر زنان و زایمان بود، یک عمر به احبای جاسب خدمت کرد. روح احسان پسرم شاد. در سال 1345 که بنده بی پول و تنها در طهران زندگی کردم، همسرم مه لقا را در بیمارستان شماره 3 بستری و با اینکه سزارین شد، دو هفته نگه داشت و همیشه میگفت احسان پسرم اقدس خانم و مهرانگیز خانم اینها دُرّ گرانبهائی هستند که یادگار آن عزیزان هستند. آقای قوت الله روحانی مرد مظلوم و فداکار یک عمر بعدازظهر خودش و وقت خودش را در دفاتر تسجیل بدون دیناری دریافت پول خدمت میکرد و آن هم اولادهائی نمونه مانند دکتر پرویز خان باصفا و خدابیامرز ایرج خان که در گلستان جاوید جدید مدفون است و عکس قبر او را مشاهده می کنید و دخترها و پسرهای دیگرش افتخار جاسب و جاسبی ها هستند و مادر مانند آنها را نزائیده است. دکتر پرویز روحانی عضو هیئت جاسب بودند. آقای امرالله خان ناطق و مطلع بر همه امور و بدون کبر و غرور، خوش تیپ، خوش بیان و با آن چهره نورانی در جمع ها قلب ها را روشن مینمود و از سخنرانیهایش لذت می بردیم. در باغ تِژه آقای میرزا عباس حق شناس اولاد کم داشت و فقط آقای مهندس جهانگیر حق شناس پسر او بود که خداوند به او صبر عنایت کند و تحمّل و طاقت که او هم مانند بنده داغ اولادی را دیده است، که جاسب را ندیده بود به جز دوران بچگیش ولی عاشق جاسب بود و از این عالم رفت. میرزا عباس حق شناس با دست چپ می نوشت. در خیابان نواب محضر داشت و بسیار منصف و درست بود. به همشهریها علاقه خاصی داشت و در زمانیکه به احباء اقرارنامه میدادند محضر ایشان و محضر جاوید در طهران این کار را انجام میدادند. ایشان با آغوش باز این کار را برای کلّ احباء انجام می دادند و از جاسبی ها پول نمی گرفتند. ایشان خیلی فامیل پرست و اولاد ارشد خانواده بود، روحش شاد و یادش گرامی. روزی شنیده بود بنده از سربازی معاف شدم و فرستاد فردی را دنبال بنده که پسرم مهندس در سازمان آب است. نامه ای به من داد و گفت فردا پیش مهندس برو و بنده رفتم و فوری نه بنده را بلکه سه نفر جاسبی مسلمان را سرکار گذاشت چون ما بهائی ها همه را دوست داریم و مسلمان و بهائی فرقی ندارد. اعیاد که به دیدن آن عزیزان می رفتیم ما را بسیار تحویل می گرفتند و ما چیزهای زیادی از آنها آموختیم. زمانیکه همه بی پول و فقیر و بی سواد بودند، این خانواده محترم همه باسواد و با شعور و با گذشت و همنوع دوست بودند. نه تکبّر داشتند و نه غرور. قبل از انقلاب که به جاسب می آمدند تمام رعیت های مسلمان و بهائی به دیدن آنها می آمدند. همه را با آغوش باز تحویل میگرفتند و خانمهای مهربان و دست و پا بخیر و خاکی بودند. چیزهای بسیاری را به جاسبی ها آموختند. قدرت الله روحانی میفرمود چراغ هرگز دور خودش را روشن نمیکند دورترها نور چراغ را مشاهده می کنند. این برادران معتقد بودند خدا اگر به ما داده است، ما هم باید به همه بدهیم و با رعیت ها مهربان باشیم تا بتوانند زن و بچه هایشان را اداره کنند و خاطره خوبی از ما داشته باشند.
به یاد دارم روانشناسی آقای رفرف و آقای روحانی را که در جاسب تعریف هر کس و هر بچه ای را میکردند و میگفتند این آینده درخشانی دارد، همان می شد. آقای ابوالفضل جمالی نوجوان بود و آقای رفرف می‌فرمود این ابوالفضائل خواهد شد و همین باعث می شد که ابوالفضل برود و ببیند ابوالفضائل که بود و کیست. مهاجری های بزرگ و روحانی ها الگوی ما بنده های ساده و زحمتکش جاسب بودند. هرچه داریم از آنها داریم و پدرانمان در جوار این عزیزان چیزهای زیادی یاد گرفته اند. دائی سید یحیی بنده تعریف میکرد و میگفت شب ها سر خرمن گندم می خوابیدیم که گراز گندم ها را نابود نکند. شبی قدرت الله روحانی و غیب الله فروغی در کنار حوض ها می خوابیدند، میروند با دائی شوخی کنند. وقتی خواب بود دو طرف تشک او را میگیرند و او را پانصد متر عقب تر بر زمین میگذارند. صبح که سید یحیی بیدار میشود، وحشت می کند و میبیند پانصد متر از خرمن دور است. صبح همه باهم میخندند و میگویند تو با تشک شب پرواز کردی. دائی میگوید شما بچه ارباب هستید میخورید و میگردید ولی من بچه رعیت صبح تا شب  کار میکنم و خسته خوابم برد. او را می بوسند و به سید یحیی می گویند تو هم برادر ما هستی و دوستت داریم. آینده تو از ما هم بهتر میشود. این مطالب قطره ای از دریای معرفت روحانی ها بود. آقای عبدالحسین آخرین پسر که همسرش دختر ارباب حسین بود و ایمان آورده بود، یک عمر معلّم بود و 2 اولاد خوب تحویل جامعه داده است. روح همگی شاد و آرزوی توفیق برای اولادها و نوه‌های آنها داریم که رهرو و دنباله رو و حتّی بهتر از والدین باشند. چون عصر جدید است و وعده های حق تحقق پیدا کرده است. در زمان قدیم تلفن، موبایل و اینترنت نبود پس چگونه الواح به دست احباء میرسید یا از هرگونه اخبار مطلع میشدند؟ ولی الان ظرف دو دقیقه دنیا از هر پیشرفتی یا اتّفاقی آگاه میشوند. عالم یک وطن شده است و همه جا جاسب است. بیاد دارم روزی جناب پرویز روحانی در نطقی فرمود در پنج قاره عالم جاسبی داریم و این افتخار نیست؟ بنده تحقیق کردم دیدم در نقطه ای از عالم نیست که جاسبی پا نگذاشته باشد و با حسن نیت به خدمت عالم انسانی نپرداخته باشد. ما هر وقت منزل آقای حق شناس یا آقای قدرت الله روحانی میرفتیم آنها پنج هزار تومان به ما عیدی می دادند و در آن زمان مبلغ قابل ملاحظه ای بود. به خانم بنده می گفتند مه لقا تو نوه عمه بدیعه ما هستی که افتخار آقا غلامرضا بود و مصطفی تو هم آینده درخشانی خواهی داشت. این مطلب مربوط به آقایان روحانی نیست ولی عمل صالح آقای مهندس حق شناس که بنده حقیر و علی اصغر قربانی پسر رعیت آنها و عباس نصراللهی را و یک نفر از اهل ظهر جاسب را سرکار گذاشته بود. حقوق ما را عین غریبه ها بدون پارتی بازی نوشته بود. روزی در عظیمیه کرج مشغول کار بودم و چون در جاسب شش کلاس بیشتر مدرسه نبود، سواد بیشتری نداشتم ولی بنده را مسئول دفتر لوله گذاری جهت حقوق روزانه کارگران و خرج و مخارج گذاشته بود. آقای مهندس فروتن مقام بالاتری از حق شناس داشت و به بازدید محل کار بنده آمد. نامه ای به مهندس حق شناس نوشته بودم که فلان کارگر 15 روز است کار کرده است و حقوق ایشان فلان مبلغ میشود و لطفاً دستور فرمائید حسابداری با ایشان تصفیه حساب نماید. حال یادم نیست تسویه را با صاد نوشته بودم یا با سین. وقتی مهندس فروتن آمد، گفت تسویه را با سین می نویسند یا با صاد. سرم را پائین گرفتم و هیچ نگفتم. گفت تو هم بهائی هستی؟ گفتم بلی قربان. گفت چقدر سواد داری؟ گفتم شش کلاس. گفت چرا درس نخواندی؟ گفتم ده ما بیشتر از  شش کلاس  نداشت. گفت بهائی بیسواد و بی اطلاع باید کاری بکند. امشب برو اسم بنویس و شبانه درس بخوان. دستی بسرم کشید و گفت جوان بنده زردشتی هستم و سالم ترین و باهوش ترین مهندس اداره، مهندس حق شناس است. اهل رشوه و پارتی بازی نیست و هدفش کار صحیح است. گفت هفته دیگر کارت شبانه درس خواندن کلاس هفتم را می آوری و اگر هزینه آن را نداری بنده به تو اضافه کار میدم. بنده قبول کردم و جلو 20 نفر افتخار کردم که همشهری بنده آنقدر مورد اعتماد ایشان است. همین صداقت مهندس حق شناس باعث پیشرفت بنده شد و آقای فروتن بنده را به اوج رساند. بنده را به عضویت هیئت مدیر سندیکا، شرکت تعاونی درآورد و نماینده اداره در بیمه تأمین اجتماعی در هر کار خیری که بود بنده امین او بودم. اسم بنده را یزدانی مصلح گذاشته بود و در هر کاری اختلافی بود بنده را میفرستاد تا مشکل را حل کنم. روح او هم شاد باشد که مدیر کلّ اداره شد و بنده در خدمت او بودم. همیشه میگفت احبای یزد هم مانند شما جاسبی ها هستند. عسل از کندوهای خودمان از جاسب برای ایشان آوردم و گفت مصطفی جان تا پولش را نگیری عسل را مادرم دست نمیزند. خلاصه کلام حیف از رفتگان و یاد روحانی ها و مهاجری ها در ایران خالی است و همه خانواده هایشان در خارج قائم به خدمت اند.           برگرفته از خاطرات م یزدانی

محمد علی روحانی (داستان باغ آورده شماره ۲)

سید جواد ارشدی، محمد علی روحانی، و جواهر خانم روحانی، محمد رضا جمالی(بچه)، سید رضا جمالی، امرالله رزاقی، شمس الله رضوانی و سید میرزا محمدی

مادرم تعریف میکرد که وقتی پدرش محمد کاظم در طهران در کارخانه حداد دچار حادثه شد و در جوانی از دنیا رفت، هشت بچه قد و نیم قد از 6 ماهه تا 18 ساله بدون پدر و سرپرست بودیم و برای مادرم قدسیه بی نهایت مشکل بود که به همه برسد. این بود که پدربزرگ مادری، محمدعلی روحانی فرزند آغلامرضا ما را همانند بچه های خودش زیر پر و بال گرفت. اگر تاکنون سرزمین جاسب مردی همانند آغلامرضا ندیده است. بعد از او تنها پسرش محمدعلی معروف به روحانی از هر لحاظ پاجای پای پدر گذاشت و خصوصیات روحانی و انسانی او را به نحو احسن به ارث برده بود.
با اینکه او خود بیشتر از چهل نوه داشت، همیشه ما را مانند بچه هایش مواظب بود. مثلاً وقتی برای قالی بافی در زمستان به منزلش می رفتیم از خانه ما تا منزل او مملو از برف بود تا به اطاق او می رسیدیم یک به یک ما را قبل از شروع کار زیر کرسی گرم می کرد و حتی دستهای کوچک ما را در دستهای خودش می گرفت و آنقدر نگاه میداشت تا گرم شود و اثر سرما برود. 
در این میان روحانی علاقه مخصوصی به برادرمان عنایت الله خان داشت و همیشه باهم بودند و تمام رسم کار و زراعت و تجارت و غیره را به او یاد می داد و روزها باهم بودند و حتی شب ها سر آب باهم می رفتند. با اینکه بیشتر از 10 یا 12 ساله نبود ولی می خواست که هرچه زودتر عنایت الله مسئول و سرپرست خانواده شود چون خودش تقریباً پیر شده بود و زیاد اهل کار نبود و گه گاه ماجراهای جالبی اتفاق می افتاد که خالی از شنیدن نیست. یکی از آنها را از زبان عنایت الله خان بشنوید. 
ایشان تعریف می کرد که این اواخر روحانی که همه نوه ها به او می گفتند آقا بزرگ هرکاری داشت من را صدا می زد. برای بستن آب، درو کردن، کشت و کار و چون ارباب ده بود برای سر و کله زدن با مردم هم دنبال من می فرستاد. یک روز آمد و گفت که آقاجون این گردوهای درخت گردوی زمین سنگ آب همه رسیده است و باید جمع کنیم میتوانی فردا آنجا برویم. گفتم آن درخت که بزرگ نیست و از پائین میشود همه را جمع کرد. گفت آنقدر که تو میگوئی هم کوچک نیست و لازم است که کسی به بالای آن برود. گفتم پارسال که خودت جمع کردی. گفت دیگر کاری از من ساخته نیست. این روزها پاشنه کفشم را هم نمی‌توانم بالا بکشم. گفتم در هرکاری مشکلی داشتی و یا میخواهی کاری را انجام بدهی صبر نکن و فورا مرا صدا کن و من مانند برق حتی اگر نوک درخت باشم فوراً حاضر می شوم. گفت شوخی نکن من هم ملاحظه تو را می کنم. روزی حداکثر یک یا دو کار بیشتر از تو نمی‌خواهم چون بعضی اوقات چانه میزنی اما اگر فوری قبول نمایی بسیار بیشتر سراغ تو می آمدم. من خوشحالم که ایشان تخفیف داده است و بعضی کارها را به من مراجعه نمی کند. گفتم فردا می آیم. فردای آن روز سر زمین حاضر شدم و ایشان قبل از من رسیده بود. به بالای درخت گردو رفتم و شروع به ریختن گردوها کردم. بعد رو به آقا بزرگ کردم و گفتم کسی را صدا کردی تا بیاید و گردوها را جمع کند؟ گفت دیشب که گفتی درختش کوچک است، درخت کوچک به دو نفر احتیاج ندارد. خودت گردوها را پایین بریز و جمع کن. گفتم شما چی؟ گفت حالا که شما مشغول هستی بگذار من هم به باغ بروم و به میوه ها و باغ سری بزنم و خیلی زود برمیگردم. خلاصه تمام گردوها را ریختم و بعدش جمع کردم و آقا بزرگ نیامد. همینطور منتظر بودم و اطراف را نگاه می کردم که دیدم چند گردو بالای درخت جا مانده است. باز به بالای درخت رفتم و از آن بالا که اطراف را دید می زدم دیدم ایشان از دور در حال مراجعت است. به پایین درخت که رسید بسیار تعریف کرد که بسیار زرنگ و کاری هستی و آفرین باید به فکر یک جایزه برایت بودم. حیف شد که از دستم در رفت ولی دستت درد نکند. گفتم چرا دیر آمدی؟ گفت وقتی وارد باغ شدم دیدم سه نفر زن معروف، به نام های ملوک و خانم سلطان و ام البنی وسط باغ در میان درختهای انگورها مشغول کندن و چیدن انگورها هستند. دو نفر از آنها از روی دیوار فرار کردند ولی مچ سومی، ام البنی را گرفتم. ام البنی شروع به گریه و زاری کرد که آقای روحانی ما اشتباه کردیم و عصبانی نشو و داد و بیداد نکن. هرکاری می خواهی بکن ولی عصبانی نشو و سر و صدا نکن.
از ایشان پرسیدم چه جالب تو چه کردی؟ گفت به ام البنی گفتم زنیکه برو خجالت بکش و هرکاری میخواهی بکن یعنی چه. من پیرمرد چه کاری می توانم انجام بدهم و کاری از دست من ساخته نیست و نهایتاً او را رها کردم و گفتم برو خجالت بکش. پیش خودم گفتم آقا بزرگ راست می گفت که همه کارهائی که از دستش ساخته نیست به من نمی دهد و خدا پدرش را بیامرزد که امروز بیشتر از دو تا کار نداده است و کار سومی که پیش آمده نه خودش انجام داده است و نه کسی را دنبال من فرستاده که برایش انجام دهم. 

---

عنایت الله اعلایی و خانمش عزت خانم و خواهرش ملکی اعلایی به همراه بچه هایش شهلا و ویدا

محمد علی روحانی سال ۱۳۳۸ دست از باغ و جاسب و این دنیا کشید و به سرای جاودان شتافت و به اعلی مقامات جنان پرواز کرد و قبل از آن از میان همه بچه ها و نوه ها سید رضا جمالی را مسئول و وصی خود قرار داد و شنل و منشور روحانی که از پدر به ارث برده بود بر دوش او نهاد و بدست او سپرد. ۱۰ سال آخر عمر را شب و روز با او سپری کرد. خانه و املاک و اداره و باغها و تمام اسناد و مدارک را تماماً بدست او سپرد و راه و روش پدری و خویش را به او آموخت. سید رضا می نویسد با آنکه قدری تندخو و عصبانی مزاج بود، هرگز کوچکترین تندی با من نکرد و بارها با چشم خود دیده ام که وقتی بین اهالی اختلافی بود و برای یکدیگر از شهر مأمور و امنیه می آوردند. او دخالت می کرد و قرض طرف بدهکار را از جیب خود میداد. مأمور مربوطه را به منزل خود دعوت میکرد و نهایتاً راضی او را روانه میکرد. اگر در زمینی که به رعیت ها اجاره داده بود و در حساب رسی و انصاف کوچکترین اجهافی به کسی نمی کرد حتی اگر مثلاً یک بادام روی زمین افتاده بود آن را بر می داشت و روی شاخه آن درخت می گذاشت و می گفت نصف این مال رعیت است و من حق دخالت و برداشت همه آن را ندارم. از نوه ها و بچه های پسری رضایت کاملی که باید داشته باشد، نداشت و بسیار توقع بیشتری داشت تا آنجا که حتی حوصله دیدن آنها را بعضی اوقات نداشت چه که برای آنها “عزت بیزوال” می‌خواست ولی آنها برنامه خودشان را داشتند. تا ۳۰ سال سید رضا در همان اطاقی که او و آغلامرضا زندگی می‌کرد، زندگی کرد. چراغ خانه آنها را طبق روال گذاشته روشن نگاه داشت تا اینکه فتنه ۱۳۵۷ رخ داد و دور، دور دیگران شد و همه کارها معکوس گردید.
خانم سلطانی که روزی از روی دیوارهای آن فرار می کرد، صاحب تمام اختیار باغ شد. اول گویا با لگد در اصلی آن را شکسته و بعداً به خاطر اینکه احباء را عصبانی کند از خانم آغا امجدی و دیگران خواسته بود که حتی گاو و گوسفندهای خود را بیاورند و میان باغ ببندند و بچرانند و به یاد روزهائی که از روی دیوارهای آن فرار می کرد، اقدام به خراب کردن دیوارهای آن کرد و بعد از شکستن در و خراب کردن دیوار و کندن و سوزاندن درخت ها، بچه های حاجی اسماعیل  که در آنزمان نمک کوب و نمک فروش و نمکی بودند به زور به قیمت کَمَکی یا فوقش مقداری نمکی آن را به غنیمت بردند و صاحب شدند. علاقه یکی به وطن و زادگاه و زمین و سرزمین نیاکانش خرید و فروشی نیست و قیمتی نمی‌شود روی آن گذاشت  و اگر روزی آنرا به زور از او بگیرند یا بخرند و یا طوری اشغال کنند همیشه خود را صاحب اصلی آن دانسته و میداند چه که سرزمین اصلی و اجدادی مملو از خاطره ها و دلبستگی ها و جزئی از زندگی و هویت  هر شخص هست که باشیر اندرون شود و حتی با جان بدر نرود مخصوصا اگر این املاک و اراضی و اماکن وابسته به حقیقی عظیم باشد که در آنها فداکاری ها و حماسه ها ی بزرگ رخ داده و منشاء و مصدر خیر و برکت برای بازماندگان و نسل های آینده بوده است.
بله بهائیان جاسب ارزش های روحانی را ترجیح دادند بر ارزشی های مادی و بخاطر آن حقایق و رموز روحانی از جان و مال و راحت و هستی و دسترنج نسل هایشان گذشتند  و آواره صد ها کوه و بیابان  و شهر ها  و دنیا شدند و اگر امروز اندوه و تأسف و اعتراضی دارند بخاطر تحقق همان حقایق روحانی است که در فکر و عقیده و بیان و حرکت و زندگی آزاد باشند آزاد
​

---

سید رضا جمالی در اراضی مقدسه

محمد علی روحانی غیر از این باغ و باغ های دیگر بیشتر از چهل نوه به جای گذاشت. یک چراغ او چهل چراغ شد و هر چراغی از این چل چراغ، چل چراغی دیگر معاندین و مخالفین نهایت سعی و کوششان به آنجا رسید که در بشکند، دیوار خراب کنند، رعب و وحشت خلق کنند، درختان را ریشه کن کنند و بسوزانند ولی با چهل چراغ های او نتوانستند کاری بکنند. امروز بیشتر آنها در سراسر عالم فخر عالمند و نمک زمین. در میان آنها از اساتید دانشگاه تا نوابغ روزگار از افسران ارتش و اطباء مشهور و بنیان گذاران و مجریان رادیو و روزنامه و رسانه های همگانی و بانیان انواع امور خیریه و کارهای عام المنفعه هستند. همه می گفتند که حیف از انسانی مانند روحانی که بهائی باشد. محمد علی روحانی سالها کدخدا و رئیس محفل و ارباب محل بود و پدرم که ده سال با او در یک خانه زندگی می کرد، داستانها داشت و خاطرات گوناگون می گفت برای ده  سال حتی یک دفعه ندیدم که موقع سحر رو به قبله نایستد و زیارت نامه جمال مبارک را با صدای بلند نخواند. ابهت و جذبه او طوری بود که دشمنانش جزئت تحقیر و توهین نداشتند و برای او احترام زیاد قائل بودند. در تمام مناطق اطراف قم و کاشان و اراک و محلات انسانی همانند او کمیاب بود و به این خاطر همه اغیار می‌گفتند حیف که روحانی بهائی است و متعلق به مذهب ناحقه است. سئوال اینجاست اگر مذهب حقه تربیت کننده افرادی مانند خانم سلطان و ام البنی و احمد خاور و دخیل رجب و مذهب به قول شما ناحق، اگر تربیت کننده افرادی چون روحانی ها، مهاجری ها، یزدانی ها، رضوانی ها و غیره است البته این ناحق صد مرتبه از آن حق بهتر است. قضاوت با شما است.
وصف او حیف است با زندانیان                            گویم اندر مجمع روحانیان
گر بگویم وصف آن بیحد شود                            مثنوی هفتاد من کاغذ شود
فتنه و آشوب و خون ریزی مجو                          بیش از این از شمس تبریزی نگو

---

سید رضا جمالی در مسجدالاقصی

و سالها بعد شمس الله رضوانی  در خصوص نحوه عملکرد سید رضا جمالی چه از نظر بهاییان و چه از نظر اغیار و اهالی محل صدها قصیده، مقاله و نامه در توصیف و تحسین و تمجید او نگاشت که به چند نمونه آن در ذیل اشاره میشود...
سید رضا در خاطراتش مینویسد که روز های آخر همه به سراغ من و شمس الله رضوانی آمدند و از ما خواستند که به عنوان رئیس محفل و منشی آن برای تعیین و مشخص کردن وضع بهاییان جاسب به ملاقات خمینی برویم چه که بقیه از شماها تبعیت میکنند من علنا به آنها گفتم که من هیچوقت به ملاقات ضحاک زمان خمینی نخواهم رفت بقیه تکلیف خودشان را خود میدانند هیچ وقت  از آخوند چیزی نخواسته و نخواهم خواست تصمیمی که در دراز مدت ثابت کرد که بیجا نبوده چه که وقتی که جناب شمس الله رضوانی به همراه عبدالله اسماعیلی به دیدار خمینی و بقیه علمای اعلام قم رفتند و وضعیت خودشان و بقیه را کتباً و شفاهاً به نظر آنها رساندند نه تنها تاثیری نداشت بلکه بعد از آن ملاقات وضع بدتر و بدتر شد.
سید رضا جمالی سالهای بعد در نوشتجات خود از ضحاک بخاطر تشبیه نامناسبی که کرده عذر خواهی کرد چه که ضحاک اگر روزی دو نفر را میکشت این را ببین هر روز چقدر میکشد؟ ضحاک اگر دو مار داشت این را ببین که چه مارانی را در جماران به دور خود جمع کرده است.
بله حدیث خوب و بد ما نوشته خواهد شد        زمانه را قلمی هست و دفتری و دیوانی

---

جناب محمد علی روحانی

​محمد علی روحانی غیر از این باغ و باغ های دیگر و بیشتر از ۷۰ جریب ملک و املاک و خانه و اداره  و …….بیشتر  از چهل نوه به جای گذاشت. یک چراغ او چهل چراغ شد و هر چراغی از این چل چراغ، چل چراغی دیگر معاندین و مخالفین نهایت سعی و کوششان به آنجا رسید که در بشکند، دیوار خراب کنند، رعب و وحشت خلق کنند، درختان را ریشه کن کنند و بسوزانند ولی با چهل چراغ های او نتوانستند کاری بکنند. امروز بیشتر آنها در سراسر عالم فخر عالمند و نمک زمین. در میان آنها از اساتید دانشگاه تا نوابغ روزگار از افسران ارتش و اطباء مشهور و بنیان گذاران و مجریان رادیو و روزنامه و رسانه های همگانی و بانیان انواع امور خیریه و کارهای عام المنفعه هستند. همه می گفتند که حیف از انسانی مانند روحانی که بهائی باشد. محمد علی روحانی سالها کدخدا و رئیس محفل و ارباب محل بود

---

​در این جا  تعدادی از چهل نوه او معرفی می شوند

*  نامه ها و اشعار شمس الله رضوانی  خطاب به سید رضا جمالی
* داستان باغ آورده شماره یک

مطالب مرتبط: