فرهنگ لغات جاسبی
|
فرهنگ لغات جاسبی
ردیف لغت معنی لغت 221 زیرِش کشیدن آواز خواندن ؛ 222 چَشم سفید لجباز؛ 223 دَرّو فرار کردن؛ 224 پاتمرگ یا پامیر دستور بلند شدن از مکانی با ناراحتی؛ 225 جَخدی تازه ، الان ؛ 226 پَسّا دفعه ؛ 227 آسه یواش ؛ 228 دَس به آب توالت ؛ 229 حروم زاده گری زیرکی بیش از حد ؛ 230 پَک و پوز لب و دهان ؛ 231 دُوری بشقاب ؛ 232 شَفتر شبدر ؛ 233 بِش کَش بریم سرسری انجام دادن کار؛ 234 سوراخ و بِرین نقاط مخفی داخل منزل ؛ 235 زوک زوک کردن دل دل زدن ؛ 236 شتر کردن تقسیم خربزه ؛ 237 خاک و خل گرد و خاک ؛ 238 پشم و پَغار مو ؛ 239 طاقاره ظرف سفالی بزرگ که قدیم بیشتر در آن خمیر درست می کردند؛ 240 آلَه افتادن دراز کشیدن ؛ 241 هَر دم بیل همینطوری ، الکی ؛ 242 گربه کوره بی چشم و رو؛ 243 دَن دهان؛ 244 آله نصف ، نیم ؛ 245 بِشِش گفت به او گفت ؛ 246 بِشِم گفت به من گفت ؛ 247 آلشی اشتباهی ؛ 248 بِلومبون بخور ؛ 249 مِثِّ مانند؛ 250 وقتی کسی را خر میکنند میگن یخته سیفال به قنارش ولویدم؛ 251 بادیه کاسۀ بزرگ 252 ور تمرگ بلند شو ؛ 253 نوا در آوردن ادا در آوردن نوای جاسبی را در نیاریدون. جونمرگ شدن؛ 254 مــَجمــِـه سینی مسی بزرگ؛ 255 لوچ کسی که چشمش انحراف داشته باشد؛ 256 لاپـــُــرت خبر دادن؛ 257 گـُر و گــُر دسته دسته؛ 258 کالک خربزه نارس؛ 259 قلبیل غربال؛ 260 شِمال نسیم ؛ 261 شکمبه سیرابی؛ 262 ســــُــَّده کردن سرماخوردگی؛ 263 رونه کردن فرستادن؛ 264 بُنه بار- اثاث منزل؛ 265 پنگاندن بافتن؛ 266 آونگان کردن آویختن ؛ 267 آغوز. آغُز شیرِ ماده نوزائیده؛ 268 نباتی رنگ کرم ؛ 269 دوغی رنگ صورتی پررنگ 270 مله ای رنگی است بین زرد و نارنجی 271 زنگاری رنگ سبز مایل به آبی؛ 272 اولاد تخم و ترکه، بچه؛ 273 تبا کردن سقط جنین 274 هَمِش گیرید اورا احاطه کنید ؛ 275 اُنوق اخمو 276 آبخوری لیوان 277 قوّه باطری 278 سجلت شناسنامه 279 سَموَر سماور 280 رَخت لباس 281 اوروسی کفش 282 چَشمت بابا قلی شَه از حدقه بیرون زدن چشم 283 بجه عجله کن 284 روده بُر زیاد خندیدن 285 خُرناس زیاد خندیدن 286 مجمع سینی بزرگ 287 خیگوله ظرف چرمی برای نگهداری شیر 288 پیت ظرف حلبی روغن 289 لَچَک دستمال سه گوش که زنان برسرمیبندن 290 سوقومَت آرام شدن 291 جونَبَر جانور 292 گَلَه سلخ چوب استخر 293 نالی تشک 294 جوالدوز سوزن بزرگ 295 کونهمکَشه سنجد قرمز 296 رونه قبرستون سر مزار مردگان 297 کِفگیرک نوعی بیماری 298 سوقولمه مشت زدن 299 زیرِش کشیدن آواز خواندن 300 گوندَلَه کلاف 301 نون دستی نوعی نان محلی 302 خِشم کردن قهر کردن 303 لَمپا گردسوز 304 از دستی عمدا 305 نهال به زمین خورده جوانمرگ شدن 306 گول نوعی حصار 307 پیش کردن درب نیمه باز کردن درب 308 چَک و چیله چوب ریز 309 خَلا – پیشاب - مستراح توالت 310 تاس کاسه 311 جونَّمَّرگ شده جوانمرگ شدن 312 خدا دیبونِدا بکنه نوعی نفرین 313 پابیرون اسهال 314 پاره پوره لت و پار 315 همباریه زمین هموار 316 کَشه بغل 317 ازَس سَر از اول 318 جُّبه لباس نوزاد 319 گوتوره نوعی سوسک 320 کِفت کتف 321 لونج بغض 322 شاغال شغال 323 پک و پوره تنقلات 324 کونابزَنه سنجاقک 325 این چینی اینجوری 326 تفره تقلا 327 ریسمون ریسمان 328 دَر گرفت گر گرفت 329 دیزو زودپز 330 اَلجَک دستکش 331 گائل وسیله حمل کود 332 گلو بند گردنبند 333 عوقور / عابور بخیر کجا میخواهی بروی 334 آسمون قرمبه رعد و برق 335 بِکَپ بخواب 336 بِچَپون فشار بده 337 تَرکه باریکه شاخه درخت 338 اَنقَذه این مقدار 339 مَزَنه میزان ، قیمت 340 جَخدی تازه ، الان 341 تلیده له شده 342 پِخ ترساندن 343 مِثِّ مانند 344 مِس مِس کردن کاری را با حوصله زیاد انجام دادن 345 واردی کردن شوخی کردن 346 اجباری سربازی 347 آسه یواش 348 بیاقون فشار بده 349 تُوجه سبد بافته شده از ساقه گندم 350 سُقُلمه مُشت 351 تُرشباله آبکِش 352 لَقَت لگد الاغ 353 دَن یابه خمیازه 354 کَماشدون نوعی قابلمه مسی 355 دُوری بشقاب 356 جَلَب بدجنس 357 هیشا سقط مرده فرمان ایست به الاغ 358 بِش کَش برویی سرسری انجام دادن کار 359 چُلاغ دست و پا شکسته 360 چوخط چوب خط برای حسابرسی 361 چِمدُنم نمی دانم 362 عَم قِزی دختر عمه 363 آخاله پسر خاله 364 سَرِش میشه درک کردن موضوع 365 زَغون کردن خوردن غذا با ناراحتی 366 کِ تا کِ از زمانی تا زمان دیگر 367 خَسرو مادر زن 368 شاپره پروانه 369 چوسونک سوسک صحرایی 370 آلّا زود باش 371 جونم مرگ شده جوانمرگ شدن 372 دایی قِضی دختر دایی 373 آغ عمو پسر عمو 374 زوک زوک کردن دل دل زدن 375 اِنجَه اِنجَه شی تکه تکه بشوی 376 پاشیدون بلند شدن 377 غاذی ساندویچ صبحانه 378 رُنَکی تسمه ای که به پشت پالان چهارپا بسته میشود 379 کُنه پارچه بی ارزش 380 قُلُمبَه جمع کردن ، متورم شدن 381 کوله مال تکه خمیری که از تنور جدا می شود 382 گُله مکان 383 قناره نوعی گونی بزرگ 384 بی همه کس شده نوعی دشنام 385 قوتولو چاق و فربه 386 چٍنگول نیشگون 387 قاتق نوعی غذای محلی(ماست و شیر) 388 کودو کدو تنبل 389 جوال بافتنی ضخیم جهت حمل علوفه 390 قره مونی بگیری بمیری 391 تُک نوک هر چیزی 392 بِلون و بَلامون آواره و سرگردان 393 ویگآب دهان 394 نمدُنم نمی دانم 395 شُوره بَستَنَه بُقچه لباس 396 آلَه افتادن دراز کشیدن 397 آدم همه جا حساب فرد مورد احترام 398 هَر دم بیل همینطوری ، الکی 399 یاده جاری ، زن برادر شوهر 400 یخته میزان کم 401 بِشتَم به او گفتم 402 هَم بَر نَرو معطل نکن 403 شَق و رَق اتو کشیده و مرتب 404 گربه کوره بی چشم و رو 405 آله نصف ، نیم 406 سَرزیری سرازیری 407 امنیه سرباز 408 چراغ را فوت کن برق را خاموش کن 409 بَرغَلتید غلتیدن 410 دَن دهان 411 خِرِش گیره تیغ 412 ترشاله برگه زردآلو 413 دَقَّه ای یَه بار دقیقه ای یکبار 414 تومّون تنبان ، شلوار 415 رگا زمانی که برّه یا بزغاله را از مادر جدا می کنند تا دیگر شیر نخورد 416 برپَری نوعی نفرین، بمیری 417 رجَه بند لباس 418 دبُر بُز نَر دو ساله،کَل 419 جخد تازه ، هم اکنون 420 جعدَه جادّه،راه 421 تخسیر تقصیر،کوتاهی،کوتاهی کردن 422 گایی گُدار گاهی اوقات 423 دوکارت ابزاری برای چیدن پشم گوسفندان شامل تیغ دو دهنه 424 .... |
فرهنگ لغات جاسبی
ردیف لغت معنی لغت 1 اُرُسی کفش مردانه 2 اَشوی لی بی دست و پا، بی عرضه 3 اَلَک غربال 4 اَل گِوِشی بی دست و پا بودن 5 اِندِ تَموم قرار نهایی گذاشتن 6 اختلاط صحبت 7 افلیج فلج 8 ال جَک دستکش 9 الگ هلو 10 اندو کاه گل کردن پشت بام 11 اورو نوعی نان مغز دار 12 اون گوله آنجا 13 این گوله اینجا 14 آب خوری لیوان 15 آب زی پو آب بی مزه 16 آزگوله گریه و التماس 17 آلال کردن بازی کردن 18 آله وا اُمده بی عرضه 19 آورده کردن زمین را حسابی کندن 20 بَرقَسور جهاز عروس 21 بَسّو کوزه کوچک 22 بِد بِدَم به تو بدهم 23 بادوم جی چغاله بادام 24 بوجار خرمن پاک کن 25 پَقر کود، پِهِن 26 پر پریچه پروانه 27 پنداری گویی، انگار که 28 تَقَل حلقه سر طناب ساخته شده از چوب 29 تَن دَه بادام تلخ را شیرین کردن 30 تُرشاله بزگه زردآلو 31 تِله سینه کوه یا زمین 32 تلیت نان در آبگوشت ریختن 33 تنور ماله قطعه پارچه مندرس برای تمیز کردن تنور 34 جُوجاک خسیس 35 جُلله لباس کهنه و کثیف 36 جعده جاده 37 چالوم چاه آب آسیاب آبی 38 خره لجن 39 چوون خرمن کوب 40 چیله چوب نازک 41 چینه دیوار 42 حِناس زور زدن 43 خُمبه خمره 44 خُندُرگری مارمولک بزرگ 45 خاله وارس فضول 46 خونه خواه دوست خانوادگی 47 خیک زدن مشک زدن 48 دَرم به خار و خاشاک 49 دَل آب بد عادت 50 دُل لَه آبشار کوچک 51 دُون رفتن شیر غرض دادن 52 دِلنگون آویزان 53 دس قاله داس 54 دش تون دشت بان 55 دمادون سوراخ تنور 56 دمبل دُوشبد، دمل 57 دندون شماره مارمولک 58 دولاب تورفتگی درون دیوار 59 دولو چوب دو سر 60 دید زدن تخمین زدن 61 رَسَنه طناب 62 رَف تاقچه نزدیک سقف 63 رخ کوبه چوب کوبیدن رخت هنگام شستن 64 روبیدن کندن بادام و گردو از درخت 65 زَوَرَه اخم کردن، تند حرف زدن، عصبانی 66 زِجاب آب ماست 67 زقوم خیلی تلخ 68 زن زی اسمون زنی که تازه وضع حمل کرده 69 زهر هلاهل خیلی تلخ و کشنده 70 سَنجت سنجد 71 سُوقُل مَه سک رفتن، تلنگر زدن 72 سِرکو هاونگ 73 سِلخ استخر 74 سَق سقف دهان 75 سم ور سماور 76 سنگله پشکل خشک شده 77 سیفال علف گندم 78 سیلو تقار خمیر 79 سیله تغار بزرگ 80 شفته کوفته 81 شوخی باردی لاس زدن 82 شوشول لوس کردن 83 شوم شب 84 شونه بسر هدهد 85 شیت کردن پهن کردن 86 طناف طناب 87 طویجه سبد چوبی 88 عطاری ادویه 89 عنق عصبانی 90 فاش فحش 91 قَدیفه لُنگ 92 قِناره جوال بزرگ 93 قاقال پوست گردو و بادام را کندن 94 قپ شدن حالت مرغ وقتی که روی تخم می‌خوابد 95 قوقو چه اولین گل بهار که آبی رنگ است 96 کَل بز نر یکساله 97 کَنده آغل، طویله 98 کُل تَکِن جوجه تیغی 99 کُو کاهو 100 کُوجه رو آبله رو 101 کُوره پل کوچک 102 کَوَرَه از چرک پینه بسته 103 کبوده یک نوع صنوبر 104 کلک اجاق 105 کلن دون قفل پشت در باغ 106 کله کوفته بی‌قراره 107 کماجدون ظرف مسی دسته دار 108 کوله نان خشک 109 کیسه جیب 110 گردآلود گردباد 111 گوره ماست قاطی کردن شیر با ماست 112 گوگَل گله گاو 113 گول جی خانه کوچک 114 گوموره ور رفتن 115 گیجه گوجه 116 گوبجه چوبی که گردو و بادام را میروبند 117 لُقز حرف نامربوط 118 لُوکه پشت لاک پشت 119 لحد سنگ قبر 120 لوجی نان گرد و کوچک 121 لوراب آب پنیر 122 مَل گاو نر 123 مَوال توالت 124 مُل ومست سکسی 125 مِجری جعبه کوچک 126 مال و هال گاو و گوسفند 127 معجر نرده 128 ملاج فرق سر 129 موجیله شاخه مو 130 مورونه موریانه 131 نا چوب بزرگ تو خالی، نی 132 نچیده ورچینی هنوز ازدواج نکرده بدبخت بشوی 133 نردون نردبان 134 نزاد بچه ناتنی 135 نیفه خشتک 136 وَردَنَه چوبی که خمیر را پهن می‌کند 137 وَرزِگوال گاله 138 وِشتر گوساله ماده یکساله 139 والَه جوب را بریدن و باز کردن 140 ورگندو زود ناراحت شدن 141 ورگو حاضر جواب 142 وصله پینه لباس وصله کردن 143 ولنگ و واز راحت و بی آر 144 ویرامونی نداشتن سیر نشدن 145 ویره معده یا روده 146 هم پاچه باجناق 147 همه کارام آراسته، کاردِ کُلَم بی دسته وقتی کسی کار مهمی را رها کرده و کار بی اهمیت انجام می‌دهد 148 یِه بُر بز نر یکساله 149 یتیم چه نوعی غذا 150 یتیم غوره بدبخت 151 سرسوسات لوازم خانه 152 باب جونی پدر بزرگ 153 جوجون مادر بزرگ 154 بوریا گلیم پاره 155 لغمه لرزیدن 156 مَمَر محل مرور 157 پیلی وسیله ریسیدن پشم و پنبه 158 از همه دری تو بودن یعنی در همه عیبی استاد بودن 159 ریجه شپشک 160 کنده آغل زیرزمینی زمستانی 161 سیاچه خیلی سیاه 162 سیاله تکه کوزه شکسته 163 بافه دسته گیاه گندم 164 چپ چه چوب بازی 165 پی‌دونه پونه 166 بادوم بونه درخت بادام 167 گردو بونه درخت گردو 168 پُشوَه نوعی گیاه 169 کَردو کرد 170 دَسار آسیاب کوچک 171 آرواره فک و چانه 172 یَهو یک دفعه 173 بچه ته طاقاری بچه آخر یا لوس و نُنُر 174 قالبابخانه محل قالی بافی قدیم 175 بادیه کاسه مسی بزرگ 176 رَجَه طناب برای آویز لباس 177 چهار صُفه خمیده یا طاقدار 178 بار و بُنه نیازمندی های مسافرت 179 کُلاتیکَنه جوجه تیغی 180 کن دی نِه کندو 181 کره در پاشنه در 182 قرابه خمره بزرگ 183 خار کن خار کردن، نرم کردن 184 گورنده سردرگم شدن 185 منداب آب در نقطه ای جمع کردن 186 جاز جهاز 187 اخِ خِ خیلی بد 188 هَوُق هَوو 189 هِم مه گون 190 لک و لوچه پوزه 191 جَت مایه ای که از درخت ترشح می شود 192 پوشه هسته درخت 193 فعلگی کارگری 194 بَسُّق نوعی شیرینی 195 کوکوله سهم گرفتن مردم محتاج زمان خرمن محصول 196 کوزل خوشه های خرمن نشده 197 قُراب پُز ، تعریف بیش از واقعیت؛ 198 آغور بخیر کجا میروی؛ 199 دَم نده حرف نزن؛ 200 چُلمو دَماغو؛ 201 تُکِ پا یک لحظه؛ 202 دَبّه در آوردن بی جهت ایراد گرفتن؛ 203 غُرولَند اعتراض ؛ 204 پَستو صندوق خانه؛ 205 حُکماً حتماً ؛ 206 زبونتو پیش گیر صحبت نکن؛ 207 پاتیل دیگ؛ 208 پندری مثل اینکه ؛ 209 تلاش تکه ای از چوب؛ 210 مقبول قشنگ؛ 211 گُرم گردن؛ 212 می باس می بایست ؛ 213 قالبابخانه محل قالی بافی قدیم؛ 214 زاله ریز شدن ترسیدن ؛ 215 آلاباش؛ جَلدی زود باش؛ 216 گُلوش هم اومده گلو درد؛ 217 دَمَرو به پشت خوابیدن؛ 218 سوقومَت آرام شدن؛ 219 خَر رنگ کردن اقدامات موزی گرایانه؛ 220 قِی استفراغ ؛ |
آشنایی با واژه های راجی شهر تاریخی نراق
گویش راجی یا راژی یا رازی یا رایجی لهجه‌ای است که بقایای آن در منطقه تیمره از مناطق مرکزی ایران و در شهرهایی چون دلیجان، نیم‌ور، محلات، نراق، میمه ،جوشقان قالی، وزوان، زیادآباد، اذان و ونداده و ابیانه صحبت می‌شده و اکنون فقط در بعضی مناطق شهرهای فوق بقایای بعضی لغات آن برجای مانده‌است.
که در ادامه به گزیده ای از آنها اشاره می شود:
۱-وِدِقارَه کارهای کوچک و جزئئ
۲-فَتَرات فریاد زدن یا سروصدا راه انداختن
۳-خِشم کردن قهر کردن
۴-سیالَه کاسه گِلی که رنگ وروی آن رفته باشد
۵-ذِلّه شدن به ستوه آمدن،بیچاره شدن از دست کسی
۶-روزقَه نوبت در آبیاری زمین های کشاورزی
۷-یَهُو ناگهانی وغیر مترقبه
۸-وِشگون نیشگون
۹-وَر رفتن وقت تلف کردن،در انجام کار، تأخیر کردن
۱۰-وَرپریده مرده یا مردن،اصطلاحا"به بچه بازیگوش وشیطان گفته می شود
۱۱-ناچَر بی حال وحال نداشتن
۱۲-مِرِشت میل و اشتها در غذا خوردن
۱۳-مَلاج جلوسر وبالای پیشانی
۱۳-نَوشِره فرزندی که از نَوَه متولد می شود
۱۴-نالی تشک بزرگ
۱۵-لَکُ ولُوشه لب ولوچه
۱۶-گُولَه جا
۱۷-درگشته خراب و ویران شده
۱۸-درگرفتن آتش گرفتن
۱۹ٓ-در گیره پدرت آتش بگیره پدرت
۲۰-دایِزَه خاله
۲۱-خوشوا زدن تعارف کردن،دعوت کردن
۲۲-چیلَه چوب نازک وباریک درخت
۲۳-جَختَم بلای بدون بر رسی و از روی شانس
۲۴-تَخگاه سکوی آجری یا سنگی که در طرفین ورودی خانه های قدیمی موجود است
۲۵-تاخون دیَه یا تاوان
۲۶-پَزا به چیزی که زود پخته شود
۲۷-پَرگَه فضای خالی زیر طا قچه
۲۸-پاسوز شدن اسیر شدن
۲۹-بَندال شدن به کسی آویزان شدن
۳۰-بَختَه کوری بیچاره یا طفلکی
۳۱-اِمبار این دفعه
۳۲-آکولَه نوعی فحش،نوعی بیماری دستگاه تنفسی
۳۳-رونَکی قالیچه کوچک که متصل به پالان الاغ بوده وبرای ثابت ماندن پالان روی کمر الاغ روی باسن یا همان ران های الاغ قرار می گیرد
۳۴-تا به تا اشتباهی،بیشتر برای جفت کفش یا جوراب به کار می رود
۳۵-طاق معادل ۱۲ساعت آبیاری،نیم طاق ۶ساعت آبیاری
۳۶-لِکّ ولِک کار را با حوصله ودر مدت طولانی انجام دادن
۳۷-سه تیر نوعی فحش و ناسزا
۳۸-نهال بر زمین خورده نوعی نفرین و ناسزا که به بچهٔ شیطان گفته می شود وبه معنی جوانمرگ شدن است
۳۹-اَم پَسّا از این به بعد
۴۰-پابیرون اسهال
۴۱-دَغّاله نان سفت و خشک شده،لباس بسیار کثیف
۴۲-تنورماله پارچه بلند وخیس که برای پاک کردن سیاهی دور تنور داخل تنور می چرخانند.
۴۳-آلون زمین صیفی جات که بعد از برداشت محصولاتش دام و حیوان در آن می چرانند
۴۴-اِشنو(اُشنان) نوعی پودر گیاهی رختشویی در قدیم
۴۵-تخم قند نوعی خربزه شبیه خربزه مشهدی اما زرد رنگ
۴۶-سانسوری طالبی،سَمسوری
۴۷-شب اَندَه روز شبانه روز،۲۴ ساعت آب کشاورزی
۴۸-گَلِ پنجه چیزی شبیه به پنجه دست که در هنگام برداشت گندم و جو به دست می کنند تا بتوانند مقدار زیادی بوته را گندم یا جو را با خود جمع کنند
۴۹-اَدواَه ادویه
۵۰-فِس فِس به کُندی،آرام آرام
۵۱-گالَه دهان
۵۲-کوره دِه دِه کوچک و کم رونق و که جمعیت
۵۳-کوره راه راه باریک
۵۴-تازی سگ شکاری
۵۵-پاچه ورمالیده بی ادب،حقه باز،خشن،بی شرم
۵۶-پاچه خواری چاپلوسی کردن
۵۷-تخم جِن بچه شرور،عوضی
۵۸-اَلجَک دستکش
۵۹-بیجَک فاکتور،صورتحساب
۶۰-کُل کُند،در مورد چاقو وابزار آلات بُرنده به کارمی رود
۶۱-شهرهِرت کنایه از جایی بی نظم که قانون و مقررات در آن حکمفرما نباشد
۶۲-یارُو اشاره به کسی که نخواهند اسمش را ببرند
۶۳-گُل مَگی گلدار،گل منگولی
۶۴-مشغول ذِمّه مدیون کسی بودن،مدیون
۶۵-گَل بالا،گَلِ درخت بالای درخت
۶۶-چی چی چه،چی
۶۷-قُرص محکم،استوار
۶۸-خیط شرمنده،خجالت زده
69-خُنُک بی مزگی کار زشت،نُنُر
۷۰- گربه کوره گربه کور،حیله ،مکار، نمک نشناس
۷۱-هَله هُوله خوراکی نا مناسب
۷۲-پُوک pok پتک آهنی
۷۳-هورَه گاوه فلزی یا چوبی
۷۴-شانه سَرَک هُدهُد
۷۵-تیکَه تکه،قطعه
۷۶-چِک سیلی،چک وچانه،صدای افتادن قطره آب
۷۷-اِفلیج کسی که عضو یا اعضایی از بدنش فاقد حرکت و نیرو باشد
۷۸-زَقُوم غذایی که تلخ،سمی وکشنده باشد،خیلی تلخ یا شور
۷۹-پُوک pook پوچ،هر چیزی تو خالی
۸۰-غُلّاک به چوبی که رأس آن به صورت عدد۸ باشد وبرای گرفتن شاخه درخت برای چیدن میوه و...بکار می رود
---
برگرفته از سایت سلحشوران شهر نراق، گرداورنده جناب آقای مرتضی علی آقایی
که در ادامه به گزیده ای از آنها اشاره می شود:
۱-وِدِقارَه کارهای کوچک و جزئئ
۲-فَتَرات فریاد زدن یا سروصدا راه انداختن
۳-خِشم کردن قهر کردن
۴-سیالَه کاسه گِلی که رنگ وروی آن رفته باشد
۵-ذِلّه شدن به ستوه آمدن،بیچاره شدن از دست کسی
۶-روزقَه نوبت در آبیاری زمین های کشاورزی
۷-یَهُو ناگهانی وغیر مترقبه
۸-وِشگون نیشگون
۹-وَر رفتن وقت تلف کردن،در انجام کار، تأخیر کردن
۱۰-وَرپریده مرده یا مردن،اصطلاحا"به بچه بازیگوش وشیطان گفته می شود
۱۱-ناچَر بی حال وحال نداشتن
۱۲-مِرِشت میل و اشتها در غذا خوردن
۱۳-مَلاج جلوسر وبالای پیشانی
۱۳-نَوشِره فرزندی که از نَوَه متولد می شود
۱۴-نالی تشک بزرگ
۱۵-لَکُ ولُوشه لب ولوچه
۱۶-گُولَه جا
۱۷-درگشته خراب و ویران شده
۱۸-درگرفتن آتش گرفتن
۱۹ٓ-در گیره پدرت آتش بگیره پدرت
۲۰-دایِزَه خاله
۲۱-خوشوا زدن تعارف کردن،دعوت کردن
۲۲-چیلَه چوب نازک وباریک درخت
۲۳-جَختَم بلای بدون بر رسی و از روی شانس
۲۴-تَخگاه سکوی آجری یا سنگی که در طرفین ورودی خانه های قدیمی موجود است
۲۵-تاخون دیَه یا تاوان
۲۶-پَزا به چیزی که زود پخته شود
۲۷-پَرگَه فضای خالی زیر طا قچه
۲۸-پاسوز شدن اسیر شدن
۲۹-بَندال شدن به کسی آویزان شدن
۳۰-بَختَه کوری بیچاره یا طفلکی
۳۱-اِمبار این دفعه
۳۲-آکولَه نوعی فحش،نوعی بیماری دستگاه تنفسی
۳۳-رونَکی قالیچه کوچک که متصل به پالان الاغ بوده وبرای ثابت ماندن پالان روی کمر الاغ روی باسن یا همان ران های الاغ قرار می گیرد
۳۴-تا به تا اشتباهی،بیشتر برای جفت کفش یا جوراب به کار می رود
۳۵-طاق معادل ۱۲ساعت آبیاری،نیم طاق ۶ساعت آبیاری
۳۶-لِکّ ولِک کار را با حوصله ودر مدت طولانی انجام دادن
۳۷-سه تیر نوعی فحش و ناسزا
۳۸-نهال بر زمین خورده نوعی نفرین و ناسزا که به بچهٔ شیطان گفته می شود وبه معنی جوانمرگ شدن است
۳۹-اَم پَسّا از این به بعد
۴۰-پابیرون اسهال
۴۱-دَغّاله نان سفت و خشک شده،لباس بسیار کثیف
۴۲-تنورماله پارچه بلند وخیس که برای پاک کردن سیاهی دور تنور داخل تنور می چرخانند.
۴۳-آلون زمین صیفی جات که بعد از برداشت محصولاتش دام و حیوان در آن می چرانند
۴۴-اِشنو(اُشنان) نوعی پودر گیاهی رختشویی در قدیم
۴۵-تخم قند نوعی خربزه شبیه خربزه مشهدی اما زرد رنگ
۴۶-سانسوری طالبی،سَمسوری
۴۷-شب اَندَه روز شبانه روز،۲۴ ساعت آب کشاورزی
۴۸-گَلِ پنجه چیزی شبیه به پنجه دست که در هنگام برداشت گندم و جو به دست می کنند تا بتوانند مقدار زیادی بوته را گندم یا جو را با خود جمع کنند
۴۹-اَدواَه ادویه
۵۰-فِس فِس به کُندی،آرام آرام
۵۱-گالَه دهان
۵۲-کوره دِه دِه کوچک و کم رونق و که جمعیت
۵۳-کوره راه راه باریک
۵۴-تازی سگ شکاری
۵۵-پاچه ورمالیده بی ادب،حقه باز،خشن،بی شرم
۵۶-پاچه خواری چاپلوسی کردن
۵۷-تخم جِن بچه شرور،عوضی
۵۸-اَلجَک دستکش
۵۹-بیجَک فاکتور،صورتحساب
۶۰-کُل کُند،در مورد چاقو وابزار آلات بُرنده به کارمی رود
۶۱-شهرهِرت کنایه از جایی بی نظم که قانون و مقررات در آن حکمفرما نباشد
۶۲-یارُو اشاره به کسی که نخواهند اسمش را ببرند
۶۳-گُل مَگی گلدار،گل منگولی
۶۴-مشغول ذِمّه مدیون کسی بودن،مدیون
۶۵-گَل بالا،گَلِ درخت بالای درخت
۶۶-چی چی چه،چی
۶۷-قُرص محکم،استوار
۶۸-خیط شرمنده،خجالت زده
69-خُنُک بی مزگی کار زشت،نُنُر
۷۰- گربه کوره گربه کور،حیله ،مکار، نمک نشناس
۷۱-هَله هُوله خوراکی نا مناسب
۷۲-پُوک pok پتک آهنی
۷۳-هورَه گاوه فلزی یا چوبی
۷۴-شانه سَرَک هُدهُد
۷۵-تیکَه تکه،قطعه
۷۶-چِک سیلی،چک وچانه،صدای افتادن قطره آب
۷۷-اِفلیج کسی که عضو یا اعضایی از بدنش فاقد حرکت و نیرو باشد
۷۸-زَقُوم غذایی که تلخ،سمی وکشنده باشد،خیلی تلخ یا شور
۷۹-پُوک pook پوچ،هر چیزی تو خالی
۸۰-غُلّاک به چوبی که رأس آن به صورت عدد۸ باشد وبرای گرفتن شاخه درخت برای چیدن میوه و...بکار می رود
---
برگرفته از سایت سلحشوران شهر نراق، گرداورنده جناب آقای مرتضی علی آقایی
آشنایی با واژه های راجی شهر تاریخی نراق (2)
گویش راجی یا راژی یا رازی یا رایجی لهجه‌ای است که بقایای آن در منطقه تیمره از مناطق مرکزی ایران و در شهرهایی چون دلیجان، نیم‌ور، محلات، نراق، میمه ،جوشقان قالی، وزوان، زیادآباد، اذان و ونداده و ابیانه صحبت می‌شده و اکنون فقط در بعضی مناطق شهر دلیجان،نراق و شهر وزوان اصفهان بقایای بعضی لغات آن برجای مانده‌است.که در ادامه به گزیده ای از آنها اشاره می شود.
۱-لیچار سخنان بیهوده وبی معنی
۲-مَظَنّه حدس،گمان، تخمین
۳- طوق گردنبند
۴-تیپا نوک پا،ضربه زدن به چیزی با نوک پا
۵-مُلتَفِت متوجه
۶-مُلاّ مکتب
۷-شَلیتَه دامن کوتاه چین دار پهن که روی لباس می پوشند
۸-سَلیتَه زن گستاخ وزبان دراز
۹-دورت بگردم تشویق،قربان صدقه رفتن
۱۰-اُردِنگی لگد،تیپا
۱۱-آسُّونه درگاهٔ خانه،آستانه
۱۲-هشتی رواق،دالان که بعد از ورودی خانه است وسقف هشت ظلعی دارد
۱۳-عارِض شکایت
۱۴-اُرد دستور بی جا
۱۵-یارُو اشاره به کسی که برای گوینده وشنونده هر دو شناخته شده است
۱۶- ریزَه وَردنه نانوایی
۱۷-گُوگَل گله گاو
۱۸-جول زیر انداز کهنه
۱۹-تَخدَه تخته
۲۰-زَقُوم خیلی تلخ،ترش یا شور
۲۱-مُکّاری کرایه دهنده چهار پا
۲۲-تیارت شکلک در آوردن،تظاهر
۲۳-دَل سگ ماده،ماچَه سگ ،هر نوع جانور ماده
۲۴- دِق کردن از قصه مردن
۲۵-دِق کُش آنکه از دق بمیرد
۲۶-دَق دَق دق الباب کردن،صدای کوفتن کوبَه در ورودی خانه
۲۷-دَق صدای بر خورد دو چیز
۲۸-بُوردَه سنگ بزرگ
۲۹-قالباف خانه اتاق مخصوص قالی بافی
۳۰-گُلَه به گُلَه همه جا
۳۱-پُورپُور کردن با بی میلی علف خوردن،نشانه از سیری یا بیماری دام
۳۲-علف چَر محل چرای دام که علف زیاد دارد
۳۳-قایم موشکی نوعی بازی سنتی
۳۴-چِخِه صوت راندن سگ گله
۳۵-کُرفَه گوسفندی که دیرتر از فصل متعارف به دنیا آمده ورشدش کمتر از حد معمول است.
۳۶-غُلُّ وغُل جوش آمدن
۳۷-تُوبره کوله پشتی چوپان
۳۸-کُرَه بُز نوعی نا سزا گفتن،آدم پدر سوخته
۳۹-کَل کَل پرحرفی،پر گویی،بحث بیهوده
۴۰-کَلَّه گرگی پولی که شکارچی گرگ با نشان دادن سرِگرگ از چوپان می گیرد
۴۱-سر چوبی سرباری،پولی که خریدار به عنوان حق الزحمه بارگیری دام و...به چوپان می دهد
۴۲-بالاخانه اتاق طبقه دوم ساختمان
۴۳-آکِلِه خوره،جذام
۴۴-پِلِکیدن به آهستگی راه رفتن
۴۵-شَوچَر به چرا بردن گوسفندان در شب
۴۶-نهال به زمین خورده نوعی نفرین به معنی جوان مرگ شده،جونم مرگ شده
۴۷-بَند جاده صعب العبور با شیب زیاد
۴۸-پنج دری تالار پذیرایی سنتی،اتاق پذیرایی که شامل پنج در به طرف حیات منازل تاریخی وسنتی دارد
۴۹-سه دری اتاق نشیمن دارای سه در که جلوی آنها ایوان قرار گرفته وانتهای آن فضایی به نام پستو می باشد.
۵۰-درِبَچه درهای کوچک دولنگه در طرفین ورودی اتاق های سنتی که به عنوان نورگیر از آنها استفاده می شود
۵۱-اُروسّی پنجره های مشبک چوبی که به صورت عمودی وکشویی بالا می رود وپاشنه ندارد
۵۲-تُغَلی گوسفند ماده یک سال
۵۳-نربز بزِنر اخته،بز جلورو گّله
۵۴-بزِنر کَل ،شامل :یک بُر،دوبُرو...برای تولید مثل گله
۵۵-گُوگَلان شبان گاو،چوپان گاو
۵۶-دوکارد قیچی پشم چینی گوسفند
۵۷-گاویار کسی که با گاو وگاو آهن سنتی(خیش) زمین شخم می زند
۵۸-گاویاری کارِگاویار
۵۹-نوچ نَه
۶۰-بیل داری شخم زدن زمین با بیل
۶۱-کُرَگا پاشنه درهای چوبی قدیمی
۶۲-کُلُوندون قفل های چوبی در های دولنگه قدیمی
۶۳-سَرِنگاه محل دپو کردن کود
۶۴-دماغت چاقه سرِحالی
۶۵-هیمَّه دان انبار هیزم وچک وچیله
۶۶-هَواد آوار
۶۷- کِفِد راس نوعی احوال پرسی
۶۸-هان فرمان حرکت به الاغ
۶۹- هیش شا فرمان ایست به الاغ
۷۰-پابَند طنابی که با میخ طویله به دست الاغ می بندند
۷۱-بلانِسوَت(نسبت) دور از شما
۷۲-آلَه نصف،نیمه
۷۳-آسّین دستکش چرمی کنکر وتیغال چینی
۷۳-قُوت غذا، خوراکی
۷۴-مَری متضاد وحشی،در مورد دام آرام گفته می شود
۷۵-آشُورمَه بالا بغدادی،وسیله چهار گوش پنبه ای یا مویی و... که رونَکی پالان الاغ را ثابت نگه می دارد
برگرفته از وبسایت سلحشوران شهر نراق
۱-لیچار سخنان بیهوده وبی معنی
۲-مَظَنّه حدس،گمان، تخمین
۳- طوق گردنبند
۴-تیپا نوک پا،ضربه زدن به چیزی با نوک پا
۵-مُلتَفِت متوجه
۶-مُلاّ مکتب
۷-شَلیتَه دامن کوتاه چین دار پهن که روی لباس می پوشند
۸-سَلیتَه زن گستاخ وزبان دراز
۹-دورت بگردم تشویق،قربان صدقه رفتن
۱۰-اُردِنگی لگد،تیپا
۱۱-آسُّونه درگاهٔ خانه،آستانه
۱۲-هشتی رواق،دالان که بعد از ورودی خانه است وسقف هشت ظلعی دارد
۱۳-عارِض شکایت
۱۴-اُرد دستور بی جا
۱۵-یارُو اشاره به کسی که برای گوینده وشنونده هر دو شناخته شده است
۱۶- ریزَه وَردنه نانوایی
۱۷-گُوگَل گله گاو
۱۸-جول زیر انداز کهنه
۱۹-تَخدَه تخته
۲۰-زَقُوم خیلی تلخ،ترش یا شور
۲۱-مُکّاری کرایه دهنده چهار پا
۲۲-تیارت شکلک در آوردن،تظاهر
۲۳-دَل سگ ماده،ماچَه سگ ،هر نوع جانور ماده
۲۴- دِق کردن از قصه مردن
۲۵-دِق کُش آنکه از دق بمیرد
۲۶-دَق دَق دق الباب کردن،صدای کوفتن کوبَه در ورودی خانه
۲۷-دَق صدای بر خورد دو چیز
۲۸-بُوردَه سنگ بزرگ
۲۹-قالباف خانه اتاق مخصوص قالی بافی
۳۰-گُلَه به گُلَه همه جا
۳۱-پُورپُور کردن با بی میلی علف خوردن،نشانه از سیری یا بیماری دام
۳۲-علف چَر محل چرای دام که علف زیاد دارد
۳۳-قایم موشکی نوعی بازی سنتی
۳۴-چِخِه صوت راندن سگ گله
۳۵-کُرفَه گوسفندی که دیرتر از فصل متعارف به دنیا آمده ورشدش کمتر از حد معمول است.
۳۶-غُلُّ وغُل جوش آمدن
۳۷-تُوبره کوله پشتی چوپان
۳۸-کُرَه بُز نوعی نا سزا گفتن،آدم پدر سوخته
۳۹-کَل کَل پرحرفی،پر گویی،بحث بیهوده
۴۰-کَلَّه گرگی پولی که شکارچی گرگ با نشان دادن سرِگرگ از چوپان می گیرد
۴۱-سر چوبی سرباری،پولی که خریدار به عنوان حق الزحمه بارگیری دام و...به چوپان می دهد
۴۲-بالاخانه اتاق طبقه دوم ساختمان
۴۳-آکِلِه خوره،جذام
۴۴-پِلِکیدن به آهستگی راه رفتن
۴۵-شَوچَر به چرا بردن گوسفندان در شب
۴۶-نهال به زمین خورده نوعی نفرین به معنی جوان مرگ شده،جونم مرگ شده
۴۷-بَند جاده صعب العبور با شیب زیاد
۴۸-پنج دری تالار پذیرایی سنتی،اتاق پذیرایی که شامل پنج در به طرف حیات منازل تاریخی وسنتی دارد
۴۹-سه دری اتاق نشیمن دارای سه در که جلوی آنها ایوان قرار گرفته وانتهای آن فضایی به نام پستو می باشد.
۵۰-درِبَچه درهای کوچک دولنگه در طرفین ورودی اتاق های سنتی که به عنوان نورگیر از آنها استفاده می شود
۵۱-اُروسّی پنجره های مشبک چوبی که به صورت عمودی وکشویی بالا می رود وپاشنه ندارد
۵۲-تُغَلی گوسفند ماده یک سال
۵۳-نربز بزِنر اخته،بز جلورو گّله
۵۴-بزِنر کَل ،شامل :یک بُر،دوبُرو...برای تولید مثل گله
۵۵-گُوگَلان شبان گاو،چوپان گاو
۵۶-دوکارد قیچی پشم چینی گوسفند
۵۷-گاویار کسی که با گاو وگاو آهن سنتی(خیش) زمین شخم می زند
۵۸-گاویاری کارِگاویار
۵۹-نوچ نَه
۶۰-بیل داری شخم زدن زمین با بیل
۶۱-کُرَگا پاشنه درهای چوبی قدیمی
۶۲-کُلُوندون قفل های چوبی در های دولنگه قدیمی
۶۳-سَرِنگاه محل دپو کردن کود
۶۴-دماغت چاقه سرِحالی
۶۵-هیمَّه دان انبار هیزم وچک وچیله
۶۶-هَواد آوار
۶۷- کِفِد راس نوعی احوال پرسی
۶۸-هان فرمان حرکت به الاغ
۶۹- هیش شا فرمان ایست به الاغ
۷۰-پابَند طنابی که با میخ طویله به دست الاغ می بندند
۷۱-بلانِسوَت(نسبت) دور از شما
۷۲-آلَه نصف،نیمه
۷۳-آسّین دستکش چرمی کنکر وتیغال چینی
۷۳-قُوت غذا، خوراکی
۷۴-مَری متضاد وحشی،در مورد دام آرام گفته می شود
۷۵-آشُورمَه بالا بغدادی،وسیله چهار گوش پنبه ای یا مویی و... که رونَکی پالان الاغ را ثابت نگه می دارد
برگرفته از وبسایت سلحشوران شهر نراق
