حضرت بهاءالله در عين آن كه پيشرفت علوم و فنون را در دنياي غرب ميستايند خروج آن تمدن را از حد اعتدال از جمله در ساختن سلاح ها و آلات جهنميه كه موجب وحشت و هلاكت شده مورد انتقاد قرار ميدهند و نيز علاقه شديد مردم غرب را به ماديات و مصارف زائد بر ضرورت نكوهش ميكنند . آن حضرت طرفدار حكومت پارلماني هستند و كشورهائي را كه در آنها بردگي منع شده تقدير ميكنند.
براي تسهيل مطالعه آثار آن حضرت خلاصه اي از مشخصات عمده يك تمدن مقبول را در تحت ده عنوان ذكر ميكنيم:
دوم- رعايت اعتدال در همه امور است حتي در تمدن و آزادي ميفرمايند: در جميع امور رؤسا به اعتدال ناظر باشند چو هر امري از اعتدال تجاوز نمايد از طراز (زينت) اثر محروم مشاهده شود و از معاني اعتدال آن است كه تمدن بشري در عين آنكه به بهبود زندگي مادي مردم نظر دارد بايد به اصلاح معنوي و اخلاقي هم اهميت دهد.
سوم- آئين حضرت بهاءالله قائل به لزوم جهاني شدن امور است چنانكه فرمودهاند: عالم يك وطن محسوب و من علي الارض اهل آن و آن حضرت هم پذيرش يك زبان و خط بين المللي را توصيه فرمودهاند و هم تاسيس يك حكومت جهاني را كه ضامن صلح در ميان همه دول و ملل باشد. خلع سلاح عمومي هم يكي از رهنمود هاي آن حضرت است.
چهارم- اهميت استثنائي علوم و فنون كه مفيد به حال بشريت باشد در آثار آن حضرت چون طرازات و تجليات تاكيد شده است. معذلك در كلمات فردوسيه سالها قبل از كشف اتم كار برد آن را كه قادر بر مسموم كردن كل هواي ارض است محكوم فرموده اند و نيز ساخت ديگر الات جهنمي را چنان كه گفته شد.
پنجم- تكيه بر لزوم بر قراري صلح عمومي است اعم از صلح اصغر كه ترك مخاصمه و كشتار باشد و صلح اكبر يا اعظم كه جنبههاي مختلف دوستي و همكاري ميان ملتهاي عالم را منظور دارد. به فرموده حضرت بهاءالله:
لابد بر اين است مجمع بزرگي در ارض برپا شود و ملوك و سلاطين در آن مجمع مفاوضه در صلح اكبر نمايند .... و اگر مَلكي بر مَلكي بر خيزد جميع متفقاً بر منع قيام نمايند. در اين صورت عالم محتاج مهمات حربيه و صفوف عسكريه نبوده و نيست الا علي قدر يحفظون به ممالكهم و بلدانهم. اين است سبب اسايش دولت و رعيت و مملكت( لوح مقصود)
ششم- در تمدن آينده بايد به مدد تربيت صحيح، ملايمت، لطافت، احترام و محبت متقابل ميان ابناء بشر، جاي انواع قهر و خشونت را بگيرد چه خشونت در گفتار و چه در رفتار.
فرمودهاند: عموم اهل عالم بايد از ضر( ضرر) دست و زبان شما آسوده باشند و نيز میفرمایند: ضرب و شتم و جنگ و جدال و قتل و غارت كار درندههاي بيشه ظلم و ناداني است اهل حق از جميع آن مقدس و مبرا.
هفتم- تجليل مقام انسان و گرامي داشت حقوق بشر از هر گروه و منشائي كه باشند از اركان تعاليم بهائي است و در بسياري از آثار مباركه اين ظهور تاكيد شده كه " مقام انسان بزرگ است" . لذا ترك تعصبات جاهليه نسبت به همنوعان چه نژادي و چه قومي و ملي و ديني و غير آن شديدا توصيه شده است.
هشتم- ريشه كندن فقر و تعديل معيشت يعني توزيع عادلانه ثروت هم از اَهَم تعاليم بهائي است و حتي در آثار مباركه بعضي راههاي عملي پيشنهاد شده است چون ماليات تصاعدي و مشاركت دادن كارگران در منافع كارخانهها و اهميت دادن به كشاورزي و تشويق اغنيا به اعانت فقراء و غير آن.
نهم- اهميت دادن به تربيت اخلاقي و روحاني است و ترويج اعتقاد به خدا و روحانيات و نيز عقيده به وحدت اديان و آگاهي بقدر و مقام اديان در تاريخ بشر در عين طرد خرافات و اوهام مذهبي كه غالبا محصول تقليد از رؤساي اديان و متشرعين است. به فرموده حضرت بهاءالله آنچه از مقام بلند دين كاست بر غفلت اشرار افزود. تربيت ديني بايد بدون تلقين تعصب يا اعتقاد به انحصار حقيقت باشد.
دهم- اهميت دادن به مطبوعات و وسائل پخش اخبار و اطلاعات چون بفرموده حضرت بهاءالله: اوراق اخبار طيار روز نامه في الحقيقه مرات( آينه) جهان است، اعمال و افعال احزاب ( گروه ها ) مختلفه را مينمايد... ولكن نگارنده را سزاوار آنكه از غرض و نفس و هوي مقدس باشد و بطراز عدل و انصاف مزين و در امور بقدر مقدور تفحص نمايد تا بر حقيقت آن آگاه شود و بنگارد.
از بيان مبارك بر ميآيد كه روزنامه را به معني وسيع و جامع آن بكار بردهاند كه شامل وسايل ارتباطي جديد هم ميشود.
گفتني است كه حضرت باب مبشر آئين بهايي هم به اهميت و لزوم ارسال سريع اخبار از يك طرف مملكت بطرف ديگر تاكيد فرموده اند و با عباراتي چون: "قد ارتفع النداء بين الارض و السماء"، حضرت بهاءالله گوئي ظهور عصر مخابرات آينده را پيش بيني ميفرمودند.
مقصد و محور اصلي تعاليم بهائي وحدت عالم انساني است و اغلب تعاليمي كه ذكر آنها رفت در جهت تحقق همان هدف عمده است و خود اين مطلب در خور تحقيق مبسوط تري است كه اين مقاله كوتاه را مجال آن نيست. دکتر شاپور راسخ